Η αυτογνωσία μας έχει, νομίζω, ανάγκη και τους άλλους

Ας δούμε κατάματα την αλήθεια! Ας μη διστάσουμε να πούμε την αλήθεια στον εαυτό μας! Την αυτογνωσία δεν μπορούμε, θαρρώ, να την κατακτήσουμε μόνοι μας… Έχουμε την ανάγκη, ακόμα και σ’ αυτό, απ’ τον άλλον, τον συνάνθρωπό μας! Διότι τα μάτια μας, όταν πρόκειται για τον εαυτό μας, είναι μάτια πλάνα, πλανερά, και πλανεύουν… Για μας τους ίδιους, λοιπόν, ακόμα και οι καθρέφτες μπορεί μεν να είναι χρήσιμοι, αλλά και πάλι, καθώς και πάλι προϋποτίθεται πως η εικόνα θα περάσει και πάλι μέσα απ’ τα μάτια μας, πάλι μπορεί να καταλήξουμε στο ίδιο πρόβλημα… Η αλήθεια είναι, λοιπόν, ότι η δική μας αυτογνωσία περνά μέσα απ’ τα μάτια των άλλων, των γύρω μας ανθρώπων! Και ούτε αρκεί απλώς το να καθρεφτιζόμαστε στα μάτια του αγαπημένου ή της αγαπημένης μας… Διότι η λάμψη της αστραπής του έρωτα δεν αφήνει να δούμε καθαρά, ιδίως τις λεπτομέρειες… [Πόσο δε μάλλον αν σκεφθούμε πως ο άλλος μπορεί να (λέει ή/και να) είναι «ο άλλος μας εαυτός»… οπότε και πάλι είναι σαν να κρινόμαστε μόνο απ’ τα ίδια μας τα μάτια…] Το πιο χρήσιμο, το πιο ωφέλιμο είναι να καθρεφτιστούμε, γυμνοί, τελείως γυμνοί, από ρούχα κι από στολίδια κι από κοσμήματα, στα μάτια των αγαπημένων μας ανθρώπων, των οικείων και των φίλων μας… κι αυτοί ύστερα, ως φίλοι, ως άνθρωποι που μας αγαπάνε, θα μπορέσουν να μας πούν τις λεπτομέρειες, σημεία που εμείς δεν θα μπορούσαμε ποτέ να τα εντοπίσουμε ή ακόμα και να φανταστούμε την ύπαρξή τους… Μόνο έτσι, λοιπόν, επιτυγχάνεται, θαρρώ, η αυτογνωσία!...